OECD modyfikuje zasady nadzoru korporacyjnego

Na początku listopada br. w Paryżu odbyło się spotkanie konsultacyjne zespołu roboczego OECD pracującego nad modyfikacją zasad nadzoru korporacyjnego przyjętych przez OECD cztery lata temu. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele organizacji pozarządowych z całej Europy, organizacji reprezentujących inwestorów i pracodawców oraz inne instytucje zajmujące się zagadnieniami nadzoru korporacyjnego (International Corporate Governance Network, Business and Industry Advisory Committee, OECD Watch, European Corporate Governance Institute, Global Corporate Governance Forum, Polskie Forum Corporate Governance).

Od momentu przyjęcia w 1999 r. Zasady corporate governance OECD stały się jednym z ważniejszych punktów odniesienia dla wielu kodeksów i inicjatyw w zakresie nadzoru korporacyjnego na świecie. Wówczas powstały one w reakcji na kryzys azjatycki, który zachwiał wiarygodnością wielu rynków wschodzących (tzw. emerging markets). W ostatnich latach mieliśmy jednak do czynienia z kryzysem wiarygodności na najlepiej rozwiniętym, amerykańskim rynku kapitałowym. Obnażył on wiele słabości mechanizmów nadzoru korporacyjnego, jakkolwiek stał się jednocześnie zalążkiem szeregu reform, które objęły nie tylko USA, ale także Wielką Brytanię i inne kraje. Również OECD postanowiło zareagować na te wydarzenia dokonując rewizji swoich Zasad nadzoru korporacyjnego.

Zespół roboczy OECD na spotkaniu w Paryżu zaproponował wiele modyfikacji do obowiązujących obecnie Zasad. Ważniejsze z nich to m.in.: rozszerzenie zakresu udziału akcjonariuszy w nominowaniu i wyborze członków rady dyrektorów (nadzorczej) oraz ustalaniu wynagrodzeń dla głównych zarządzających firmą, wprowadzenie nowych obowiązków dla inwestorów instytucjonalnych (ujawniania polityk nadzoru korporacyjnego, w tym sposobu głosowania na walnych zgromadzeniach spółek publicznych, oraz potencjalnych konfliktów interesów), bezpośrednie wskazanie na potrzebę ochrony akcjonariuszy mniejszościowych przed nadużyciami ze strony dominującego akcjonariusza, zalecenie równego egzekwowania praw wierzycieli, wprowadzenie rozwiązań umożliwiających pracownikom informowanie odpowiednich organów spółki o nieprawidłowościach (tj. instytucji tzw. whistle-blowers), zalecenia ujawniania konfliktów interesów przez podmioty dostarczające informacji korporacyjnych inwestorom (analityków rynkowych, agencje ratingowe, itp.).

Zaproponowano także wprowadzenie do zbioru zasad nowego rozdziału poświęconego niezbędnej infrastrukturze prawnej, regulacyjnej i instytucjonalnej. Zgodnie z trafną uwagą jednego z uczestników spotkania rozdział ten powinien ustanawiać zalecenia odnośnie aktywności władz publicznych – tj. stymulowania analiz i przeglądów systemu nadzoru korporacyjnego, zapewnienia efektywnego nadzoru nad rynkiem kapitałowym oraz skutecznego systemu egzekucji prawa (sądowniczego).

Większość zaproponowanych modyfikacji znalazła poparcie wśród uczestników spotkania konsultacyjnego, jakkolwiek w niektórych punktach wskazywano na ryzyko, iż nowe zalecenia idą zbyt daleko i mogą prowadzić do niepotrzebnego przeregulowania. Kontrowersje takie wzbudziły m.in. propozycje aby akcjonariusze uczestniczyli w decyzjach o powoływaniu grupy przedsiębiorstw (ustanawianiu spółek córek), czy ustalaniu wysokości i składników wynagrodzenia dla zarządzających (w zgodnej ocenie komentatorów akcjonariusze powinni raczej uczestniczyć w ustalaniu zasad wynagradzania zarządzających). Wątpliwości zgłaszane były także do zalecenia (nota bene dotychczasowego), które sugeruje, że spółki powinny ujawniać więcej niż tylko informacje o istotnym znaczeniu.  Z drugiej strony uczestnicy spotkania konsultacyjnego wskazywali, iż w niektórych obszarach Zasady OECD powinny pójść zdecydowanie dalej. Przykładowo przedstawiciel Banku Światowego argumentował, iż należy wprowadzić bardziej bezpośrednie zalecenie, iż w ramach systemu nadzoru korporacyjnego określone prawa interesariuszy powinny być gwarantowane przez regulacje prawne. Dotychczasowa rekomendacja, iż prawa interesariuszy gwarantowane przez regulacje prawne powinny być odpowiednio respektowane, jest niewystarczająca, ponieważ w wielu krajach po prostu brakuje takich regulacji. Uczestnicy spotkania wskazywali także na potrzebę zwiększenia zakresu ujawnień odnośnie zarządzania ryzykiem, systemu kontroli wewnętrznej, ostatecznych posiadaczy akcji, a także geograficznej lokalizacji prowadzonej działalności.

Najważniejszym obszarem, w którym Zasady OECD powinny zostać odpowiednio rozwinięte, wydaje się kwestia zdefiniowania niezależnych członków rady dyrektorów (rady nadzorczej) i ich roli. Grupa sterująca OECD nie podjęła dostatecznie silnie tej kwestii, jakkolwiek doprecyzowanie i zacieśnienie kryteriów odnośnie niezależności członków rady możemy obserwować zarówno w USA, jak i Wielkiej Brytanii. Także wykonany na zamówienie Komisji Europejskiej II Raport Wintera dotyczący prawa spółek i nadzoru korporacyjnego wyraźnie rekomenduje definiowanie (negatywne lub pozytywne) kryteriów niezależności jako standard w UE. Jakkolwiek w trakcie spotkania konsultacyjnego wyraźnie zarysowała się dyskusja, czy niezależność członka rady należy definiować również w odniesieniu do dominującego akcjonariusza, to należy wesprzeć pogląd, iż takie właśnie zdefiniowanie niezależności jest pożądane. OECD powinno także rozważyć wprowadzenie wyraźnej rekomendacji dotyczącej minimalnej liczby członków niezależnych w radzie dyrektorów (nadzorczej). Naszym zdaniem powinno być ich co najmniej dwóch.

Innym ciekawym i praktycznym zaleceniem mogłoby być rozszerzenie zakresu pożądanych ujawnień o informacje nt. relacji z audytorem. Zasady OECD mogłyby bezpośrednio wymagać aby spółki informowały (najlepiej na stronie internetowej): kto jest obecnie audytorem spółki i przez jaki czas świadczy usługi na  rzecz spółki, jaka jest procedura wyboru audytora oraz zasady jego rotacji (zewnętrznej albo wewnętrznej, jaki jest poziom wynagrodzeń z tytułu świadczenia usług audytu i pozostałych usług. Zwiększenie przejrzystości w powyższym zakresie powinno sprzyjać niezależności audytu.

drukuj     wyślij

do góry powrót