pfcg.org.pl 

Mechanizmy nadzorcze wykorzystywane w polskich spółkach akcyjnych

Aluchna M.
Katedra Teorii Zarządzania SGH, Warszawa, 2004

Niniejsza praca analizuje istotę i charakter mechanizmów nadzoru korporacyjnego wykorzystywanych przez przedsiębiorstwa w Polsce i na świecie, jakie mają za zadanie ograniczyć różnorodne problemy agencji i przyczynić się do większej efektywności działania. Praca ta stara się także powiązać poszczególne mechanizmy nadzorcze z wynikami działalności badanych firm.

Rozdział pierwszy obejmuje wstęp teoretyczny identyfikujący teorie wykorzystywane w analizie poszczególnych aspektów nadzoru korporacyjnego. Głównym celem tego omówienia jest z jednej strony prezentacja szerokiego spektrum koncepcji teoretycznych, które stanowią punkty wyjścia do dalszych analiz prowadzonych przez różnych badaczy. Rozdział drugi służy prezentacji poszczególnych mechanizmów nadzorczych, które mają na celu ograniczania występowanie konfliktów pojawiających się pomiędzy poszczególnymi stronami. Analiza ta będzie oparta na przeglądzie badań empirycznych prowadzonych przez wielu badaczy. Rozdział trzeci został poświecony analizie systemu nadzoru korporacyjnego w Polsce przez pryzmat przeprowadzanych zmian systemowych oraz istniejących regulacji prawnych ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki gospodarek transformujących się. W rozdziale czwartym zaprezentowano wyniki badań empirycznych mechanizmów nadzorczych wykorzystywanych przez polskie firmy. Badaniami objęto sto trzydzieści dwie spółki akcyjne notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych za okres pełnych sześciu lat od 1997 do 2002. Analizie poddano mechanizmy wewnętrzne stosowane przez wybrane spółki takie, jak: strukturę własności, rolę i strukturę rady nadzorczej, znaczenie powiązań kapitałowych, rolę i pozycję kredytodawcy, strukturę długu, strukturę wynagrodzenia, fluktuację członków rad nadzorczych i zarządów oraz pozycję i rolę pracowników, jak również znaczenie mechanizmów zewnętrznych, w tym głównie rynku długów oraz rynku produktu. W tej fazie badanie odpowiedziało na pytanie, jakie mechanizmy nadzorcze są wykorzystywane przez polskie spółki akcyjne. Następnie charakterystyka spółek z punktu widzenia struktur nadzorczych została powiązana z efektywnością przedsiębiorstw mierzoną w oparciu o wybrane wskaźniki finansowe. Analiza ta umożliwiła identyfikację znaczenia poszczególnych mechanizmów w polskich przedsiębiorstwach. Pozwoliło to jednocześnie odpowiedzieć na pytanie, które ze stosowanych mechanizmów nadzorczych zdają egzamin w warunkach polskich oraz przyczyniają się do wzrostu wartości dla akcjonariuszy.

SPIS TREŚCI:

Wstęp  I. Teoria agencji jako teoretyczna podstawa nadzoru korporacyjnego 1. Miejsce teorii agencji w grupie teorii nadzoru korporacyjnego 2. Główne założenia teorii agencji         2.1.  Uwagi wstępne         2.2. Związki agencji jako punkt wyjścia do budowy kontraktów 3. Konflikt właściciel-menedżer, czyli koszty agencji dotyczące kapitału          3.1. Konflikt między menedżerem a właścicielem          3.2. Koszty agencji dotyczące kapitału firmy          3.3. Koszty agencji dotyczące wolnej gotówki 4. Konflikt właściciel-kredytodawca, czyli koszty agencji dotyczące długu          4.1. Konflikt między udziałowcem a kredytodawcą          4.2. Źródła konfliktu między udziałowcem a kredytodawcą          4.3. Koszty agencji dotyczące długu 5. Roszczenia rezydualne          5.1. Istota roszczeń          5.2. Łączenie funkcji zarządzania, kontroli oraz ponoszenia ryzyka          5.3. Oddzielenie zarządzania od kontroli i ponoszenia ryzyka          5.4. Przegląd form organizacyjnych 6. Praktyczna wartość teorii agencji 7. Teoria agencji poza systemem anglosaskim II.  Podstawowe mechanizmy nadzoru korporacyjnego 1. Struktura własności        1.1 Struktura własności i rozkład głosów        1.2. Rozdrobniona struktura własności        1.3. Udziałowiec dominujący w strukturze własności        1.4. Aktywizm inwestorów instytucjonalnych        1.5. Udział menedżera w strukturze własności        1.6. Struktura własności a efektywność przedsiębiorstwa - podsumowanie rozważań 2. Rada        2.1. Funkcje i struktura rady        2.2. Efektywność rady jako mechanizmu nadzorczego        2.3. Kwestie nieformalne        2.4. Charakterystyka rad 3. Powiązania kapitałowe i personalne 4. Kredytodawca        4.1. Monitoring kredytodawców        4.2. Efektywność monitoringu kredytodawcy 5. Pracownicy 6. Rynek kapitałowy i rynek kontroli korporacji       6.1. Rynek kapitałowy       6.2. Rynek kontroli korporacji       6.3. Efektywność rynku kontroli korporacji       6.4. Techniki obrony przed przejęciem 7. Rynek produktów 8. Dług       8.1. Konflikt udziałowiec-kredytodawca       8.2. Struktura kapitału w przedsiębiorstwie 9. Rynek talentów menedżerskich 10. Regulacyjna rola państwa 11. Motywacyjna funkcja wynagrodzeń       11.1. Kwestie ryzyka       11.2. Struktura płacy       11.3. Determinanty wynagrodzeń       11.4. Efektywność wynagrodzenia jako mechanizmu motywującego       11.5. Podsumowanie 12. Komplementarność a substycyjność mechanizmów nadzorczych 13. Istniejące mechanizmy nadzoru korporacyjnego

III. System nadzoru korporacyjnego w Polsce  Wstęp 1. Reformy ustrojowe        1.1 Prywatyzacja 2. Mechanizmy nadzorcze w Polsce 3. Mechanizmy zewnętrzne        3.1. Rynek kapitałowy        3.2 Rynek produktu        3.3 Rynek talentów menedżerskich 4. Mechanizmy wewnętrzne        4.1. Struktura własności        4.2. Rada nadzorcza 5. Prawo        5.1. Regulacje rynku kapitałowego        5.2. Ustawa o rachunkowości        5.3. Kodeks spółek handlowych        5.4. Kodeks dobrych praktyk        5.5. Prawo upadłościowe i naprawcze 6. Uwarunkowania prawne systemu nadzoru korporacyjnego w Polsce 7. Struktura nadzorcza a efektywność  IV. Mechanizmy nadzoru korporacyjnego wykorzystywane przez polskie spółki akcyjne 1. Opis badania 1.1.Cel badania 1.2.Źródło danych 2. Metodologia badania            2.1. Dobór próby badawczej            2.2. Przebieg badania 3. Hipotezy badawcze 4. Wskaźniki badania 5. Charakterystyka mechanizmów nadzoru korporacyjnego w polskich spółkach akcyjnych          5.1. Struktura własności          5.2. Zadłużenie          5.3. Rada nadzorcza           5.4. Zarząd          5.5. Pozostałe wskaźniki 6. Efektywność mechanizmów nadzoru korporacyjnego w polskich spółkach akcyjnych          6.1. Struktura własności          6.2. Zadłużenie          6.3. Rada nadzorcza          6.4. Zarząd          6.5. Pozostałe mechanizmy 7. Struktura mechanizmów 8. Interpretacja wyników          8.1. Struktura własności          8.2. Zadłużenie          8.3. Rada nadzorcza          8.4. Rynek talentów menedżerskich – fluktuacja zarządu          8.5. Pozostałe mechanizmy         8.6. Sustytucyjność mechanizmów nadzorczych  Podsumowanie Bibliografia