autor: Tamowicz P.
Źródłem problematyki corporate governance jest kontraktowy charakter firmy oraz tzw. problem agencji wynikający z nierównomiernego dostępu do informacji. Przekazanie agentom rezydualnych praw kontroli do wykorzystania zasobów niesie ryzyko powstawania zachowań oportunistycznych wymierzonych w efektywność funkcjonowania przedsiębiorstwa. Corporate governance zajmuje się właśnie problemem redukowania niepożądanych zachowań agentów. W tym kontekście corporate governance należy rozumieć jako system prawnych i ekonomicznych instytucji (formalnych i nieformalnych reguł działania) służących regulowaniu stosunków kontraktowych pomiędzy wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w funkcjonowanie korporacji (akcjonariuszy, kredytodawców, menedżerów, pracowników, dostawców).
Corporate governance jest silnie związane z czynnikami kulturowymi danego społeczeństwa (np. kultura przedsiębiorczości, kultura prawna) oddziałującymi głównie na strukturę systemu prawnego jak i zespół nieformalnych norm postępowania.
Postrzeganie istoty corporate governance zmieniało się wraz z rozwojem gospodarek rynkowych. We wczesnych latach 30. w Stanach Zjednoczonych - gdzie najdynamiczniej rozwijały się ówczesne korporacje - centralnym punktem debaty nad mechanizmami corporate governance była kwestia zapewnienia skutecznej kontroli nad menedżerami w warunkach znacznego rozproszenia akcjonariatu. W efekcie stworzono (i wdrożono) szereg mechanizmów: złożone pro-efektywnościowe systemy motywacyjne "sprzęgające" interesy menedżerów z interesami akcjonariuszy, rozwiązania umożliwiające przejmowanie (take-overs) nieefektywnych firm itd. Wraz ze zmianą charakteru współczesnych korporacji i globalizacją rynków centrum problematyki corporate governance przesunęło się w kierunku zagadnień ochrony praw akcjonariuszy i wierzycieli oraz regulacji rynku kapitałowego.
Co będzie przedmiotem corporate governance w XXI wieku ? Zaawansowane technologie i internet na naszych oczach zmieniają strukturę współczesnych gospodarek: rynki nie mają już geograficznie zdefiniowanych granic, główną wartością firmy stają się ludzie i ich wiedza a nie aktywa materialne. Czyżby oznaczało to, że nie władza (authority) wobec aktywów materialnych, ale sposób motywacji kluczowych pracowników staje się wyzwaniem dla mechanizmów corporate governance w nadchodzącym stuleciu?
W polskiej literaturze trudno doszukać się powszechnie akceptowanego tłumaczenia zwrotu corporate governance, jak i wykładni znaczenia tego pojęcia. Najczęściej spotykane propozycje tłumaczenia to kontrola w korporacji, nadzór właścicielski, nadzór korporacyjny, władztwo korporacyjne. Nie oddają one istoty zagadnienia dlatego proponujemy pozostać przy oryginalnym zwrocie. Poniżej prezentujemy najbardziej interesujące definicje corporate governance spotykane w literaturze.
"Corporate governance is the system by which companies are directed and controlled."
Sir A.Cadbury, The Report of the Committee on The financial aspects of Corporate Governance, December 1992
"Corporate governance deals with the ways in which suppliers of finance to corporations assure themselves of getting a return on their investment." "Corporate governance mechanisms are economic and legal institutions, that can be altered through political process."
Shleifer A., Vishny R.W., A Survey of Corporate Governance, NBER Working Paper 5554 April 1996.
"...I define corporate governance as the complex set of constraints that shape the ex-post bargaining over the quasi-rents generated by a firm."
Zingales L., Corporate Governance - entry to The New Palgrave Dictionary of Economics and the Law, October 1997.
"Corporate governance...refers to...institutions that take care of the conflict between the interest of investors to get the "warranted" return on their invested funds and the interest of "managers" to exert control over the use of those funds with as little interference from investors as possible."
Barca F., Some Views on U.S. Corporate Governance, mimeo 1997.
"...we therefore, argue that the market-based corporate governance approach should not only be broadened to include the problem of owner-controlled firms and large blockholders, but should be generalised to model of multilateral negotiations and influence-seeking among a number of different stakeholders".
Berglof E., von Thaden E., The Changing Corporate Governance Paradigm: Implications for Transition and Developing Countries, mimeo June 1999.
"Corporate governance is concerned with minimizing the transaction costs of running firms."
Mayer C., Oxford University, Paper written for inaugural lecture at Universite Libre de Bruxelle, February 2000.
kontakt
słowniczek
Co to jest corporate governance ?
