|
||||
pfcg.org.pl
|
Zasada kolegialnej reprezentacji spółki akcyjnej przez radę nadzorczą w umowach z członkami zarząduBielecki M.PPH, Warszawa, 2005 Przegląd Prawa Handlowego nr 3, 2005 Zagadnienia związane z reprezentacją spółki akcyjnej przez radę nadzorczą w umowach z członkami zarządu od lat wzbudzają kontrowersje w doktrynie prawa. Nie została jednoznacznie rozstrzygnięta kwestia, czy rada nadzorcza zawsze powinna reprezentować spółkę in corpore, czy też możliwa jest sytuacja, w której jeden czy niektórzy z członków rady nadzorczej, działając na podstawie stosownych umocowań, zawrą umowę z członkiem zarządu. Stawiane są także i inne pytania, a w tym: czy dopuszczalne jest uregulowanie zasady reprezentacji spółki przez radę nadzorczą w statucie (lub regulaminie rady) modyfikujące zasadę kolegialności; czy rada nadzorcza może upoważnić osobę trzecią do podpisania umowy z członkiem zarządu; jaki jest skutek reprezentowania spółki akcyjnej w umowie z członkiem zarządu przez niektórych tylko członków rady nadzorczej; czy rada nadzorcza może wypowiedzieć umowę zawartą z członkiem zarządu; czy można zakwestionować ważność umowy z członkiem zarządu, negując skuteczność uchwały rady nadzorczej dotyczącej tej umowy. W niniejszym artykule autor przedstawia swoje poglądy dotyczące wyżej wymienionych zagadnień. Szczególny wyjątek od zasady reprezentacji spółki przez zarząd Zgodnie z art. 379 § 1 k.s.h. "w umowie między spółką a członkiem zarządu, jak również w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia". Art. 379 § 1 k.s.h. stanowi wyjątek od zasady reprezentacji spółki akcyjnej przez zarząd, podyktowany jest względami bezpieczeństwa obrotu, a w szczególności ma chronić spółkę, jej wierzycieli i akcjonariuszy przed niekorzystnymi dla spółki stosunkami umownymi z członkami zarządu. Rodzaje umów podlegających dyspozycji art. 379 § 1 k.s.h. Powołanie do zarządu a stosunek zatrudnienia Zasada kolegialności 1. Brak ustawowego obowiązku podjęcia uchwały w sprawie umowy z członkiem zarządu 2. Uchwała rady nadzorczej jako metoda urzeczywistnienia reguły kolegialnego działania 3. Zakres upoważnienia członka rady nadzorczej 4. Statut jako źródło upoważnienia członka rady nadzorczej 5. Regulamin rady nadzorczej jako źródło szczególnej zasady reprezentacji spółki 6. Pełnomocnik rady nadzorczej w sporze z członkiem zarządu 7. Udzielenie przez radę nadzorczą upoważnienia osobie trzeciej 8. Konsekwencje zawarcia umowy z członkiem zarządu z naruszeniem zasady kolegialnej reprezentacji 9. Powództwo o ustalenie istnienia umowy z członkiem zarządu w związku z wadliwością uchwały rady nadzorczej dotyczącej tej umowy 10. Wyłączenie kompetencji rady nadzorczej w przypadku ustanowienia pełnomocnika Wypowiedzenie przez radę nadzorczą umowy zawartej z członkiem zarządu Artykuł 379 § 1 k.s.h. odnosi regułę szczególnej reprezentacji spółki do umów. Czyni to poprzez użycie sformułowania "w umowie". Rozważenia wymaga zatem kwestia, czy przedmiotowy wyjątek dotyczy tylko samego zawarcia umowy, czy też i innych czynności dotyczących umowy, a w szczególności jej zmiany, wypowiedzenia czy odstąpienia. W doktrynie zdaje się przeważać pogląd o rozszerzonym działaniu zasady szczególnej reprezentacji, przez odniesienie jej nie tylko do samego faktu zawarcia umowy, ale również do jej zmiany, jak i czynności jednostronnych dotyczących takiej umowy, tj. wypowiedzenia czy odstąpienia. W tym kierunku podąża także orzecznictwo. Interpretacja taka nie narusza cywilistycznego zakazu rozszerzającej wykładni norm mających charakter wyjątkowy. Gdyby bowiem ustawodawca chciał ograniczyć zastosowanie art. 379 § 1 k.s.h. wyłącznie do samego momentu zawarcia umowy, znalazłoby to odzwierciedlenie w przepisie. Artykuł 379 § 1 k.s.h. dotyczy zatem także sytuacji zmiany umowy, jak i jednostronnych czynności prawnych zmierzających do jej zakończenia (wypowiedzenie, odstąpienie). Rada nadzorcza uprawniona jest do wystąpienia wobec członka zarządu z propozycją modyfikacji umowy, jak i do złożenia oświadczenia o jej wypowiedzeniu. Czynności te również powinny być dokonywane kolegialnie. Stąd rada nadzorcza może np. podpisać in gremio oświadczenie o wypowiedzeniu określonej umowy z członkiem zarządu albo podjąć uchwałę dotyczącą wypowiedzenia takiej umowy z jednoczesnym upoważnieniem członka rady (członków) do podpisania oświadczenia o wypowiedzeniu. Naruszenie zasady kolegialnej reprezentacji w przypadku tych czynności będzie powodowało ich bezskuteczność. W większości przypadków sama uchwała rady dotycząca rozwiązania stosunku umownego z członkiem zarządu nie będzie wystarczająca do faktycznego zakończenia tego stosunku (np. umowy o pracę, kontraktu menedżerskiego). Z reguły bowiem dla uzyskania skutku prawnego konieczne będzie jeszcze doręczenie zainteresowanemu odrębnego oświadczenia o wypowiedzeniu. Z orzeczeń Sądu Najwyższego wynika, że rada nadzorcza jest uprawniona do wypowiedzenia umowy zawartej z członkiem zarządu tylko w razie jednoczesnego odwołania z funkcji członka zarządu (przyjąć należy, że dopuszczalne to będzie zawsze przed odwołaniem). Wynikająca z art. 379 § 1 k.s.h. zasada szczególnej reprezentacji nie dotyczy umów z byłymi członkami zarządu. Rada nadzorcza może wypowiedzieć umowę z członkiem zarządu przed jego odwołaniem, albo - jeżeli w dniu odwołania i w ramach tego samego posiedzenia (i protokołu) podejmie zarówno uchwałę o odwołaniu z funkcji, jak i o wypowiedzeniu. Jeżeli uchwały te zostaną podjęte w różnych datach, wówczas późniejsza uchwała o wypowiedzeniu będzie wadliwa. Również w sytuacji, w której członek zarządu zostanie odwołany z funkcji przez walne zgromadzenie, a dopiero następnie rada nadzorcza podejmie uchwałę o wypowiedzeniu, uchwałę rady uznać należy za nieskuteczną. Pełna treść jest dostępna w edycji papierowej pisma. |
zjednoczenie.com |